FOTO: Zenica u vihoru Drugog svjetskog rata- Od početka rata okupator je posebnu pažnju posvetio Zenici, uglavnom zbog njenog industrijskog potencijala i prirodnih bogatstava. U toku cijelog rata nastojao je da je pretvori u svoje vojničko uporište. Uz organizovanje vanjskog sistema odbrane, okupator osigurava nesmetanu eksploataciju industrijske proizvodnje i rudnih bogatstava zeničkog rudarsko– industrijskog bazena.
Kao i svi drugi gradovi i Zenica je, u periodu od 1941. do1945. godine, bila zahvaćena ratnim vihorom, pa je upravo zbog Željezare i Rudnika, među prvima potpala pod okupacionu vlast.
U toku rastakanja države stvarana je Nezavisna država Hrvatska, pod čiju vlast je potpala i Zenica, kao sastavni dio ekonomskog sistema, što je donijelo i novu administrativnu podjelu na župe, kotare i opštine. Tokom rata Nijemci su sebi uzeli pravo na iskorištavanje privrednog potencijala, i imali odlučujući uticaj, kako na ekonomski, tako i na društveno politički život u Zenici. Jakim okupacionim sistemom, pomoću vojnih jedinica i raznih institucija, ostvarivali su svoje interese. Regularna vojska i još mnoge tehničke jedinice prisutne su u gradu tokom cijelog rata. Jaka je i prisutnost obavještajne službe Feld-žandarmerije, zatim Gestapoa, obavještajne mreže njemačke vojske ABVER-a, povezanih sa Sarajevom i Zagrebom. Njemačka oružana straža je formirana od folksdojčera, a kako bi okupacioni sistem bio potpun, došlo je do formiranja i kvislinške vlasti u Zenici.
Uz pomoć kvislinške i folksdojčerske vlasti, Njemačka je uspješno ostvarivala svoj okupacioni poredak; represivnom politikom, naredbama, upozorenjima i prijetnjama, civilnom upravom, javnim radom, poslušnošću građana, ograničenim kretanjem stanovništva, zavođenjem policijskog časa, konfiskovanjem imovine građana itd. Željezara i Rudnik bili su pod vojnom upravom. Civilna uprava u gradu uspostavljena je od strane povjereništva NDH, koje je uzelo najvažnije položaje u upravi sreza (kotara), u opštini, policiji, itd.Vlasti su formirale organizacije i prateće ustanove: logor za kotar, tabor, nadzornu službu, obavještajnu službu, mladež… Sav taj pokret i ideologija nisu imali šire uporište u gradu jer su većinsko stanovništvo u Zenici činili radnici sa svojim porodicama. Neprijatelj je imao podršku kod manjeg dijela stanovništva, koje je takvim ponašanjem vidjelo način očuvanja sopstvene egzistencije, te su bili prinuđeni sarađivati sa okupatorom. Njima su se priključili moralno devijantni građani, neradnici i gradski ološ koji je i u svemu samo tražio mogućnost šverca, korupcije, pljačke itd. Svojom politikom u vremenu okupacije, neprijatelj je kod najvećeg broja stanovništva izazivao stanje distanciranja, čime je stvaran pasivan otpor prema toj okupaciji, što je je istovremeno dovelo do podrške narodnooslobodilačkom pokretu…
Autor: Ibrahim Emić
Kontakt sa portalom Zenicablog možete ostvariti:
email: [email protected]
Viber poruke: +387 60 355 8888
Facebook Inbox: https://www.facebook.com/Zenicablog/
Twitter: https://twitter.com/Zenicablog2010
