Animozitet prema NVO “lezihljebovićima”- Nevladine organizacije su često na meti kritika na društvenim medijima zbog, kako se to često ističe u komentarima, besmislenih akcija koje koštaju mnogo novca a u konačnici ne donose nikakve društvene promjene i ne proizvode ništa. Tu se posebno spominju različite konferencije, okrugli stolovi, razne akcije koje imaju za cilj utjecati na društvenu svijest i drugi slični programi, a koje dio javnosti, koji je negativno usmjeren prema NVO sektoru, naziva beskorisnim okupljanjima i dešavanjima napravljenim ni za šta drugo, nego za trošenje novca.
Iako se pod pojmom civilnog društva podrazumijevaju svi oblici građanskog udruživanja koji imaju za cilj postizanje zajedničkih interesa, što svakako uključuje različite organizacije, fondacije, strukovne organizacije, pokrete, inicijative, itd., značajan dio javnosti civilno društvo svodi isključivo na nevladine organizacije. Međutim, i ovdje je javnost sklona generalizaciji, pa iako su i nevladine organizacije veoma širok pojam često se podliježe izjednačavanju svih nevladinih organizacija, kojih prema dostupnim podacima u Bosni i Hercegovini ima oko 12.000.
“12.000 organizacija parazita, lezihl***ica, ublehasa, spijuna, kompleksasa, glupana i ostale mrake zaduzene da pravi smisljeni haos po Bosni, promovise naopakluke, otezava zivot normalnom covjeku i pere pare ne radeci nista konkretno. Jedino u Bosni ovo moze.” (komentar čitatelja na klix.ba)
Animozitet koji dio javnosti ispoljava spram nevladinih organizacija naročito je vidljiv u komentarima na društvenim mrežama, forumima i portalima. Korisnici i čitatelji često kritikuju nevladine organizacije nazivajući ljude koji su u njima angažovani plaćenicima, neradnicima, otimačima novca, borcima za strane donacije koji imaju za cilj isključivo vlastitu, a nikako društvenu korist.
Zamjerke nevladinom sektoru odnose se i na sticanje profita, iako to nije primarni cilj takvih organizacija.
Iz većine komentara je evidentno da je kritika upućena onim organizacijama koje su najčešće zastupljenje u medijima, odnosno onim organizacijama koje su najvidljivije javnosti. Rijeđe se spominju manje nevladine organizacije (različita manja interesna udruženja i fondacije) vjerovatno zbog toga što ih dio javnosti uopće ne percipira kao nevladine organizacije, jednostavno ne zna za njih ili smatra manje bitnim akterima u društvu.
Danas ko hoce da pametuje i legalno prica protiv drzave ima jednu oazu zvanu Nevladine Organizacije. Lezihljebovicke funkcije. Imaju platu vecu nego neki ljudi u drzavnim institucijama a pametuju i pljuju po istim.
Većina tih kritika je upućena prema tzv. meta-nevladinim organizacijama, kako su ih nazvali Jonathon Bach i David Stark, a preko kojih se zapravo implementiraju projekti, odnosno koje su posrednici u prebacivanju novca unutar sektora civilnog društva koji je dobiven preko konkursa, a takve organizacije imaju sve potrebne kapacitete da bi uopšte mogle učestvovati. Većinu dobivenog novca zadržavaju meta-nevladine organizacije, dok se ostali dio novca dijeli manjim organizacijama. Iako dio javnosti vjerovatno i ne zna za način raspodjele novca, sama vidljivost i zastupljenost tih organizacija u medijima budi posebnu pažnju javnosti.
Bijes prema nevladinim organizacijama
Kritičari nevladinih organizacija često usmjeravaju svoj bijes na njihovu nedovoljnu angažovanost u rješavanju političkih i uopće društvenih problema, kao da sva odgovornost počinje i završava upravo na takvim organizacijama. Pri tom se zanemaruje činjenica da postoji i veoma značajan dio tih organizacija koji podržava određenu političku opciju, odnosno postoji da bi promovisao određene političke ciljeve pojedinih stranaka koje su na vlasti, a ne da bi bile njihovi kritičari, iako su nevladine organizacije u definiciji nezavisne od države i vlade.
Aktivista civilnog društva Nebojša Šavija Valha ističe da svođenje civilnog društva samo na nevladin sektor vodi na pogrešnu stranu. Također navodi i da su nevladine organizacije veoma heterogena zajednica, tako da je potrebno praviti razliku između npr. nevladinih organizacija koje su paravladine organizacije i koje slijede određene političke agende i njihovu strukturu i onih organizacija koje jedva preživljavaju i finansiraju se od manjih grantova i nemaju kapaciteta da budu u medijima.
Kao jedna od zamjerki nevladinom sektoru često se navodi i specifičan riječnik i upotreba anglicizama i posebnih fraza koje koristi većina onih koji su aktivni u tim organizacijama, a koji je jednom dijelu građana nepoznata i nerazumljiva.
„Specifičan rječnik je veoma čest u pozivima za projekte koji dolaze od Evropske komisije. Iako se dugi niz godina služim engleskim jezikom, veoma često su mi neki dijelovi nerazumljivi“, navodi jedan od aktivista nevladinog sektora.
“ovi iz ovih nevladinih organizacija su najjači.. mlate praznu slamu, i muzu pare.”
“Mašalah,…. koliko uhljeb organizacija.
Smišljaju projekte da bi obezbjedili svoju egzistenciju.”
“najveci lezihljebovici i ublehasi. kritikuju drzavu i politicare a u nekim nvo cak i veca novcana primanja imaju od ljudi na budzetu.”
(komentari čitatelja na klix.ba)
Istraživač u oblasti socijalnih politika, Amar Numanović, ističe da su mnoge kritike koje su upućene na račun nevladinih organizacija posve opravdane, ali i da mnoge kritike proizlaze iz pogrešnog i normativnog razumijevanja same prirode i uloge nevladinih organizacija.
“Treba shvatiti da su nevladine organizacije interesna udruženja koja članovi osnivaju sa ciljem da te interese realizuju. Interesi mogu biti različite prirode i kretati se od onih najužih do onih širih društvenih. Međutim, stičem dojam da mnogi prigovori nevladinim organizacijama polaze od razumijevanja da one moraju biti u službi građana. Ponovo se postavlja pitanje ‘kojih građana’ ili štititi ‘društvene interese’ što naprosto nije istina,” navodi Numanović i dodaje da nevladine organizacije mogu djelovati u različitim interesnim sferama i za interese različitih aktera.
To pojašnjava da je riječ o udruženjima koja djeluju na različitim društvenim poljima i bave se najrazličitijim temama, imaju različite funkcije i ciljeve, te je nominovanje svih tih organizacija na pojam ‘nevladin sektor’ ništa drugo do redukovanje jednog vrlog složenog pojma.
Sama ideologija nevladinih organizacija je različita, na što često kritičari uopšte ne obraćaju pažnju, već ih isključivo kritikuju iz vlastite ideološke pozicije.
“Ne možemo očekivati, bez obzira na naša politička uvjerenja, da ove organizacije pripadaju ili trebaju pripadati jednoj političko-ideološkoj opciji – ne barem ukoliko se vodimo demokratskim načelima i poštujemo društveni i politički pluralitet”, naglašava Numanović i dodaje da to najčešće postaje argument kada kritike dolaze iz lijevog političkog spektra.
Kao glavnu funkciju nevladinih organizacija, dio javnosti navodi i kritičku i korektivnu ulogu prema strankama na vlasti, što opet možemo smatrati poopćavanjem jednog veoma širokog sektora, jer širok je spektar djelovanja tog sektora. Dok su jedni komentari usmjereni na nekritičku ulogu NVO-a i optuživanje da su u sprezi sa vlasti, drugi su pak usmjereni na kritiku involviranja pojedinih nevladinih organizacija u političke institucije dovodeći u pitanje njihov legitimitet.
Dio kritika je upućen odnosu nevladinih organizacija prema donatorima, odnosno potrebi da se te organizacije održe, pri čemu se na prvo mjesto stavlja poštovanje prema donatorima, dok zajednica postaje kolateral, odnosno uslovi donatora se projiciraju na lokalnu zajednicu, pri čemu potrebe i pomoć zajednici dolaze u drugi plan.
Besmislenost pojedinih akcija naglašava i Nebojša Šavija Valha, navodeći kao primjere akciju Ne dajem mito/Ne uzimam mito u kojoj su građanima i ljekarima dijeljeni bedževi sa tim sloganima ili akcija brojanje koliko se ko puta od zastupnika javio za riječ.
Šavija Valha navodi da takve akcije nemaju skoro nikakvu društvenu korist te iako su vidljive u javnosti ne donose nikakve značajne društvene promjene.
“Lično kritikujem tehnokratski, socio-inžinjerijski, rekoncijalno-intervenistički, patronizirajući pristup glavnih donatora i međunarodne zajednice, koji je uz to začinjen kulturnom odnosno antropološkom ingnorancom, a što se da iščitati iz poziva za projekte. Većina nevladinih organizacija slijepo pristaje na tu igru prvenstveno radi vlastitog opstanka, a što potvrđuje odsustvo bilo kakvog pomaka u realnim političkim pa i socijalnim odnosima, pogotovo na višim razinama”, ističe Nebojša Šavija Valha.
Urednica web portala Al Jazeera Balkans, Selma Milovanović, iz ugla medija upozorava da je sve nevladine organizacije nemoguće stavljati u isti koš zbog širokog spektra djelovanja i različitih učinaka, ali i navodi da javnost izražava nezadovoljstvo zbog netransparentnosti pojedinih nevladinih organizacija.
“Javnost često kritikuje nevladine organizacije, a kojih prema procjenama u BiH ima 12.000, zbog činjenice da država izdvaja dio sredstava za njihov rad bez javnog tendera te ne traži pravdanje troškova”, pojašnjava Milovanovićeva postavljajući pitanje da li je dodjela novca bez tendera oblik političkog lobiranja za stranke koje su na vlasti.
Numanović podržava tzv. monitoring javnosti u svim sferama koje su od interesa za širu javnost, u šta spadaju i nevladine organizacije, ali naglašava da svaka kritika mora biti artikulisana i zasnovana na činjenicama, što podrazumijeva usmjerenost na konkretne ideje, a ne na sektor kao takav.
Iako se u javnosti veoma često negativno govori o nevladinim organizacijama, mada izostaje utemeljene kritike, i sve se svodi na paušalne izjave i procjene, mnogi će se složiti da je upravo taj sektor aktuelizirao određena društvena pitanja, kao što je npr. usvajanje nekih zakona koji daju više građanskih sloboda ili pitanje prava i identiteta LGBT zajednice koji su postali vidljivi u javnosti upravo zahvaljujući angažmanu pojedinih nevladinih organizacija.
media.ba
Kontakt sa portalom Zenicablog možete ostvariti:
email: [email protected]
Viber poruke: +387 60 355 8888
Facebook Inbox: https://www.facebook.com/Zenicablog/
Twitter: https://twitter.com/Zenicablog2010
